top of page
Zamek Sobień

Załuż

Ruiny zamku Sobień

Ruiny zamku Sobień

Sobień, znany dawniej jako Soban (w 1372 roku) i castro Sobyen (w 1460 roku), to średniowieczny zamek zlokalizowany przy ujściu potoku Adyszów do Sanu, na granicy Pogórza Bukowskiego i Gór Słonnych. Obecnie jest w ruinie, znajdującej się na terenie wsi Manasterzec.

Początki warowni strzegącej szlaku wzdłuż doliny Sanu sięgają XIII wieku. Na przełomie XIII i XIV wieku, w czasach księstwa halicko-wołyńskiego, wzniesiono tu murowany zamek, który po raz pierwszy pojawił się w dokumentach jako królewska własność o nazwie Soban. W 1389 roku Władysław Jagiełło nadał ten zamek rycerskiemu rodowi Kmitów. 5 sierpnia 1373 roku Elżbieta Łokietkówna wystawiła na zamku Sobień przywilej dla klasztoru w Starym Sączu.


 
Od 1415 roku posiadłość należała do Piotra Kmity, który w 1417 roku gościł na zamku króla Władysława Jagiełłę wraz z jego nowo poślubioną żoną, Elżbietą z Pileckich Granowską. Według Jana Długosza, król podróżował w 1417 roku ze Lwowa przez Felsztyn i Sobień do Sanoka, gdzie w kościele św. Michała odbył się jego ślub.

Po Piotrze Kmicie właścicielem majątku został Jan Kmita. W 1434 roku pojawia się wzmianka o kaplicy zamkowej. Po śmierci Jana Kmity w 1436 roku, jego siostra Małgorzata Kmita Mościsławska odziedziczyła zamek Sobień. W tym samym roku, jej mąż Jan Goły ze Strzałkowa i Goliszewa wystąpił do sądu grodzkiego w Sanoku przeciwko Mikołajowi Kmicie, kasztelanowi przemyskiemu, który siłą zajął dobra należące do jego siostry. Spór trwał do 1441 roku, kiedy to doszło do ugody między Małgorzatą a jej stryjem, Mikołajem z Wiśnicza, kasztelanem przemyskim. Małgorzata, będąc już żoną Mościca z Wielkiego Koźmina, odstąpiła Mikołajowi i jego synom zamek Sobień wraz z należącymi do niego wsiami (Huzele, Myczkowce, Uherce Mineralne, Izdebki i inne).

W 1443 roku Jan Kmita przekazał wsie Lesko, Łukawica, Jankowce i inne, leżące pod zamkiem Sobień, Marciszowi. W latach 1456–1457 Stanisław, Mikołaj i Jan Kmitowie, bracia z Wiśnicza, synowie Mikołaja z Sobienia, pozywali Jana Kmitę z Wiśnicza, kasztelana lwowskiego, o siłowe zajęcie należnych im dóbr - zamku Sobień i wsi Łukawica, Lesko, Jankowce.

Zamek Sobień został zniszczony w 1474 roku przez wojska węgierskie. W ramach odwetu za zniszczenia dokonane w Górnych Węgrzech przez Pawła Jasieńskiego, Maciej Korwin poprowadził wyprawę na polską Ruś, docierając aż do Nowego Sącza i Jasła. W 1512 roku Węgrzy ponownie zniszczyli zamek. Wkrótce potem Kmitowie przenieśli swoją siedzibę do Leska, a opuszczony zamek zaczął popadać w ruinę. W latach 1518–1519 Sobień i Bóbrka należały do Piotra i Stanisława Kmitów. Piotr Kmita Sobieński (1477-1553), wojewoda krakowski, marszałek wielki koronny i starosta spiski, zapisał w 1541 roku swojej żonie Barbarze, córce Jana Herburta, 5000 złotych na dobrach Sobienia. Po jego śmierci w 1553 roku, Sobień znalazł się w posiadaniu wdowy Barbary Kmity z Herburtów. W 1580 roku Sobień przeszedł na własność rodziny Stadnickich, stając się częścią majątku Stanisława Stadnickiego z Ożomli na Lesku, kasztelana przemyskiego, stryja słynnego Stanisława Stadnickiego. Rodzina Stadnickich była właścicielem Sobienia w latach 1580-1713.

19 września 1880 roku, podczas podróży cesarza Austrii Franciszka Józefa I po Galicji, ruiny zamku zostały ozdobione wielobarwnymi flagami.

W nocy z 9 na 10 maja 1946 roku, pod wzgórzem Sobienia rozegrała się jedna z większych potyczek partyzanckich po II wojnie światowej. Pociąg pancerny Panzertriebwagen 16, dowodzony przez kapitana Jarosza, starł się w boju z połączonymi sotniami Bira, Stacha i Chrina, które zaatakowały posterunki SOK na odcinku Załuż – Olszanica.

W trakcie prac archeologicznych w 1965 roku, Tadeusz Żurowski odkrył palenisko oraz groty do kuszy, datowane na czas poprzedzający powstanie zamku, czyli sprzed XV wieku.

Wydruk, oprawa prac, pliki zdjęć: castlespalaces.picsell.eu/gallery/491

bottom of page